POROZMAWIAJMY O DOSZACH

Aby w pełni korzystać z wiedzy jaką daję nam Ajurweda na samym początku musimy dobrze zrozumieć jej założenia. Dla wielu z nas mogą wydawać się one zawiłe i nie do końca zrozumiałe, nic dziwnego - ajurweda to bardzo stara nauka przekazywana z pokolenia na pokolenie początkowo w formie ustnej, następnie została spisana w Wedach. Wiele słów pochodzi z sanskrytu i ma swoje unikalne znaczenie.

Podstawą wiedzy ajurwedyjskiej są dosze. 
Pierwszy raz kiedy spotkałam się z tą nazwą wydała mi się niezwykle interesująca i równocześnie zdecydowanie odbiegała od mojego dotychczasowego zrozumienia świata. Postaram się pokrótce i w sposób nie skomplikowany opowiedzieć Ci trochę o doszach. Zacznijmy więc od początku...

Ajurweda zakłada, że wszystko co istnieje składa się z pięciu elementów jakimi są Ziemia, Woda, Ogień, Powietrze oraz Eteru nazywanego również Przestrzenią.

Oczywiście nazwy te mają raczej charakter opisowy i umowny. Jeśli mówimy, że coś zostało zaliczone do elementu np: ziemi oznacza to, że przejawia takie właściwości jak ciężar, solidność stabilność, wytrzymałość, zimno.

Patrząc na nasze ciało wszystkie te elementy możemy odnaleźć również w nim i pogrupować w bardzo prosty sposób:

• Ziemia odpowiada za wszystko co jest stałe w naszym ciele (np. tłuszcz, mięśnie, skóra);
• Woda to nic innego jak płyny czyli np. krew, śluz, ślina;
• Ogień odpowiedzialny jest za procesy biochemiczne np. trawienie;
• Powietrze to wszystko to co porusza np. ruch serca, płuc, stawów;
• Eter czy przestrzeń występująca np. w płucach, dziurkach od nosa, uszach.

Wszystkie te 5 elementów zawarte jest w różnych konfiguracjach, które nazywamy Doszami (energie biologiczne, konstytucje fizyczne).  

Wyróżniamy 3 Dosze: Vata, Pitta oraz Kapha, które określa się zbiorową nazwą Tridoshas (Tri - trzy, dosha to dosza czyli trzy dosze). Każda z dosz ma inne charakterystyczne cechy i składa się z innych dominujących elementów.

Każdy z nas ma wszystkie 3 dosze, natomiast występują one w innych proporcjach i każda z dosz pełni inną funkcję w organizmie. Kontrolują one wszystkie procesy organizmu ludzkiego od tych najprostszych do skomplikowanych. Nasze zdrowie zależy od stopnia równowagi pomiędzy tymi trzema elementami - wszelkie zaburzenia prowadzą do nierównowagi czyli do choroby. Zrozumienie funkcjonowania dosz w naszym ciele umożliwia nam poznanie naszych indywidualnych cech oraz skłonności.

Każdy z nas jest inny, ma inny usposobienie, temperament oraz inne cechy fizyczne jak budowa ciała, wygląd włosów czy cery. Nasza wrodzona natura (inaczej konstytucja) determinowana jest przez daną doszę, która dominuje w naszym ciele i określa co nam służy a co szkodzi. Jeżeli dominuje dosza vata mówimy wtedy, że ktoś jest typem osobowości vata, ktoś inny jest typem osobowości pitta, ponieważ dominuje dosza pitta lub analogicznie można być typem osobowości kapha. Człowiek może mieć również 2 dominujące dosze, czyli będzie wtedy typem np. vata-pitta, pitta-vatta lub kapha-vata. 

Ajurweda koncentruje się na utrzymaniu naturalnej równowagi pomiędzy doszami, ponieważ wszelkie zaburzenia funkcjonowania dosz prowadzą do wielu chorób zarówno fizycznych jak i psychicznych. Nadmierne nasilenie funkcjonowania danej doszy lub jej osłabienie poniżej normalnego poziomu to główne przyczyny ich zaburzenia. Nasze ciało jest zdrowe jeśli dosze są w równowadze
Ustalenie jaka dosza dominuje w naszym ciele jest bardzo ważne, ponieważ dzięki temu możemy dobrać odpowiednią dietę, ćwiczenia oraz zweryfikować nasz styl życia tak aby osiągnąć zdrowie i spokój umysłu.

Na początku z pewnością nazwy mogą wydawać się trochę zawiłe, jednak mam nadzieję, że poniższy opis pomoże Ci w zrozumieniu tematyki związanej z doszami.

Zacznijmy od doszy VATA 💨

Vata (ta co porusza) składa się z elementu powietrza (air) oraz eteru czy inaczej mówiąc przestrzeni (space). Sanskryckie słowo vata pochodzi od czasownika va co oznacza oddech, wibrację, ruch.
Nic więc dziwnego, że poprzez doszę vata określana jest energia ruchu, zmiany oraz  energia lekkości, eteryczności.
Vata jest najważniejsza ze wszystkich trzech dosz, wprawia w ruch pittę i kaphę. To właśnie vata podtrzymuje życie w ciele odpowiadając za oddech, energię i witalność.

Główną rolą vaty w naszym organizmie jest wszystko to co związane jest z ruchem, czyli oddychanie, przełykanie, wydalanie,

poruszanie się, przepływ krwi, impulsów nerwowych oraz myślenie. Z daną doszą powiązane są również nasze emocje, na przykład vata odpowiada za entuzjazm, łatwość przystosowania się do zmian czy kreatywność, ale też może powodować napięcie, nerwowość i niepokój.

Ludzie z osobowością typu vata są z natury aktywne, niespokojne i ruchliwe, mają też szybki metabolizm a co za tym idzie lekką budowę ciała i nie rozbudowaną muskulaturę. Ich kości są cienkie, a stawy, ścięgna i żyły wyraźnie widoczne.

Mogą to być ludzie bardzo wysocy lub bardzo niscy.

Osoby o tej naturze przeważnie (choć nie zawsze) mają włosy ciemne, suche, porowate i bez połysku. Ich paznokcie często są łamliwe. Dosza vata jest natury suchej i chłodnej, osoby typu vata są więc wrażliwe na chłód i często mają zimne dłonie i stopy.

Ludzie typu vata są czujni, twórczy i aktywni. Szybko mówią i chodzą, ale równie szybko się męczą (wydatkują swoją energię życiową będąc w ciągłym ruchu). Łatwo przyswajają wiedzę i zapamiętują, jednakże ich pamięć jest bardzo krótka.

Osoby z dominacją tej doszy często się zamartwiają i mają wahania nastroju.

W ciele dosza vata zaczyna dominować wraz z wiekiem i trzeba w szczególności dbać o to aby nie wychodziła z równowagi. Nadmierny jej wzrost oznacza nie tylko suchość skóry, utratę kolagenu czy wiotczenie mięśni ale również może prowadzić do takich chorób jak ból stawów i artretyzm.

Bardzo łatwo zaburzyć tą dosze poprzez nieregularny sen i posiłki oraz nie uporządkowany rozkład dnia co głównie wpływa na pracę układu nerwowego. Unormowania rutyny w dniu codziennym oraz spożywanie ciepłych posiłków jest w tym przypadku jest bardzo ważne. Vata jest bardzo wrażliwa i zmienna, podstawą utrzymania tej doszy w równowadze jest regularność.

Osoby typu Vata powinny również zadbać o odpowiedni wypoczynek w spokoju i ciszy, gdyż mają tendencję do przepracowania.

Dosza PITA 🔥

Pitta (ta co trawi) skład się z elementu ognia i wody. Kontroluje ona głównie metabolizm, procesy trawienia, przemianę materii oraz gospodarkę hormonalną w naszym organizmie. Można ją nazwać "siłą napędową życia" ponieważ odpowiada za inteligencję, procesy postrzegania oraz umiejętność wydawania opinii. 

Termin pitta pochodzi z sanskrytu od słowa tapa i oznacza gorąco lub energię. 

Nic więc dziwnego, że osoby typu pitta przejawiają cechy ognia.

Ludzie z osobowością typu pitta są to z reguły osoby o średniej budowie ciała z średnio rozwiniętą muskulaturą. Ich skóra jest miękka, tłusta i często zaróżowiona z tendencją do występowania wypieków, pieprzyków czy piegów.

Ludzie pitta mają często problemy z cerą w postaci pryszczy, rumienia, plam i przebarwień, łatwo im również o oparzenia słoneczne, nic więc dziwnego, że raczej stronią od wygrzewania się na słońcu - nie lubią upału, światła słonecznego (mają wrażliwe oczy ze skłonnością do podrażnień). Są to ludzie o ciepłych dłoniach i stopach, z tendencją do przegrzewania się dlatego też doskonale czują się gdy jest chłodno.

Włosy są z reguły cienkie, przetłuszczające się, często o kolorze rudowym lub blond (jednak nie zawsze), które przedwcześnie siwieją lub wypadają.

Mają bardzo dobry apetyt, co często bywa zgubne i prowadzi do problemów gastrycznych. Osoby o konstytucji pitta preferują jedzenie pikantne, gorące i tłuste co niestety bardzo często powoduje podrażnienia ich układu trawiennego.

Ze względu na wzmożone łaknienie osoby tego typu często szybko przybierają na wadze, z łatwością również gubią zbędne kilogramy.

Pitta mają dobrą pamięć, łatwo się uczą i posiadają wysoką zdolność koncentracji.

Osoby typu pitta uwielbiają być w centrum uwagi, mówią z reguły głośno i często dominują w rozmowie. W kontaktach międzyludzkich są bezpośrednie, pewne siebie, ale też bardzo drażliwe i łatwo je urazić.

Pod wpływem stresu często wpadają w złość i "płoną" z gniewu, są agresywni i krytyczni.

Ludzie o osobowości pitta są inteligentni, czarujący, stanowczy,  odważni, ambitni i zdeterminowani - nic więc dziwnego, że często są liderami. Są również perfekcjonistami i mają skłonność do kontrolowania wszystkiego co często powoduje, że bardzo szybko się "wypalają". 

Ludzie pitta powinni unikać wszystkiego co wzmacnia ich dosze, czyli ma element ognia jak np. ostrych przypraw, długiej ekspozycji na słońce itd. i powinny raczej "schładzać" swój organizm. Ponadto pitta w naturalny sposób wzmacnia się w młodości.
Dosza pitta ma naturę umiarkowaną więc kluczem do jej zrównoważenia jest umiarkowanie i powściągliwość.

Dosza KAPHA 🌍🌊

Kapha (ta co łączy) składa się z elementu ziemi i wody. Odpowiada za spójność, tkankę łączną i tłuszczową, kości, za strukturę naszego ciała - zapewnia nawilżenie, połączenie i stabilność. Stany umysłu za jakie jest odpowiedzialna to miłość i oddanie a także chciwość i zazdrość.
Dosza kapha nawilża wszystkie części naszego ciała oraz reguluje pozostałe 2 dosze. Zapewnia organom odpowiednią wilgotność, gładkość oraz natłuszczenie. Spaja nasze kości i stawy, odpowiada za siłę, wzmacnia oraz chroni nasze tkanki przed uszkodzeniem.

Słowo kapha pochodzi z sanskryckiego ka i oznacza wodę i pha co oznacza kwitnienie.

Osoby o typie osobowości kapha mają solidną i masywną budowę ciała. Ich kości są grube, mają dużo tkanki mięśniowej (niestety często słabo widocznej, ponieważ przykrywa ją spora warstwa tłuszczu). Często występuje u nich nadwaga.

Ich skóra jest gruba, gładka i dobrze nawilżona, jasna lub blada. Włosy są grube i gęste, błyszczące, z reguły ciemne i kręcone z tendencją do przetłuszczania się. Oczy w tym przypadku są duże z niebieskimi tęczówkami i gęstymi rzęsami. 

Ludzie z osobowością typu kapha mają niewielki apetyt i powolne trawienie. Tak samo powolne są w ruchu i działaniu - są raczej ociężałe, ospałe ze skłonnością do leniuchowania. Lubią dużo spać a ich sen jest twardy, o poranku są lekko otępiałe i potrzebują więcej czasu aby się rozbudzić.

Ludzie kapha są osobami spokojnymi, zrównoważonymi i lojalnymi. Bardzo rzadko wybuchają gniewem. To te osoby, przy których czujemy się dobrze, możemy na nich zawsze polegać i liczyć na ich poradę i pomoc.

Nie tolerują niewygody i źle znoszą wilgoć dlatego doskonale się czują w suchym i gorącym klimacie. Uwielbiają stateczny i stabilny tryb życia, są stałe w uczuciach i przykładają dużą uwagę do życia rodzinnego i tradycji. Typ kapha cechuje również duża oszczędność.

Uczą się powoli, ale jak już coś zapamiętają to pamiętają bardzo długo. Ludzie tego typu są pogodni i spokojni, nie ekscytują się łatwo. Bywają melancholijni i romantyczni. 

Osoby typu kapha w momencie nierównowagi często cierpią na takie choroby jak: astma, uporczywy kaszel, śluz w gardle, problemy z zatokami, otyłość itd. Również w momencie zaburzenia doszy mają tendencję do zawiści, zachłanności i dużej ospałości. Powinny więc równoważyć nadmiar kapha poprzez odpowiednio dobraną i zbilansowaną dietę, dostosowane ćwiczenia ruchowe i terapie rozgrzewające.

Musimy pomiatać, że pomimo tego że w naszym ciele dominuje jedna, czasem u niektórych dwie dosze - to każdy z nas zawiera w sobie wszystkie trzy a każda z nich odpowiada za pracę innego układu i pełni inną funkcję w naszym ciele. 

Codziennie nasza dieta, forma aktywności, nasz styl życia wpływa na dosze. Również nie bez znaczenia są czynniki zewnętrzne jak pogoda czy pory roku. Ajurweda uczy nas jak zachować naturalną  równowagę i daje odpowiednie zalecenia aby ten stan utrzymać - odmienne dla każdej z dosz. 

Poprzez nieodpowiednią dietę i tryb życia każdą z dosz możemy zaburzyć i dochodzi wtedy do zaburzenia pracy naszego organizmu i powstaje choroba.

O doszach można napisać o wiele więcej jednak wydaje mi się, że na sam początek podana ilość informacji jest wystarczająca. Na pewno jeszcze nie raz wspomnę o nich przy okazji kolejnych wpisów. Mam nadzieję, że zainteresowałam Cię tym tematem i już wkrótce z łatwością odnajdziesz jaka jest Twoja natura i jaka dosza u Ciebie dominuje. Pomoże Ci w tym test na dosze jaki dla Ciebie przygotowałam - znajdziesz go w górnej zakładce  - Test Na Dosze. Koniecznie daj znać w komentarzu jaki masz wynik testu. 

Z pozdrowieniami

 💚 Vaaris